تابلو فرش ایرانی جلوه‌ای از هنر طراحی
تابلو فرش یا فرش تصویری، یک فرش لوکس با کاربرد تزئینی است که جهت آویختن بر روی دیوار اتاق و سالن به کار می‌رود. طرح‌ها و بافتهای موجود بر روی تابلو فرش‌ها کاملاً متفاوت از فرشهای مرسوم در کف است. به‌طورمعمول تابلو فرشهای نفیس را با الیاف ابریشم میبافند که دارای کیفیت عالی و زیبایی دوچندان هستند، اما از پشم و الیاف مصنوعی نیز در بافت این نوع فرش‌ها استفاده می‌شود. در فرشهای تصویری، از تصاویر حیوانات، انسان، مناظر یا نقاشی‌ها استفاده می‌شود. این سبک از فرش که هنر آن تنها در نزد ایرانیان بوده است از دوره ساسانیان در ایران رواج پیدا کرده و به‌مرور در خلق تصاویر، به نوآوری‌های بیشتری نیز دست یافتند. این تابلو فرش‌ها آن‌چنان زیبا و ظریف بافته می‌شوند که در نگاه اول، بیننده تصور می‌کند شاهد یک عکس یا یک تابلوی نقاشی است. بافندگان ایرانی آن‌قدر پیش رفته‌اند که اکنون این توانایی را دارند که حتی عکسی از چهره یک شخص را به فرش تبدیل کنند و در بیشتر موارد کیفیت فرش بافته شده از کیفیت عکس بالاتر است. در اینجا است که می‌توان با اطمینان به این نکته اشاره کرد که هنر اصیل فرش‌بافی در سایه هنر ایرانیان متولد گشته است.
ویژگی تابلو فرشهای ایرانی
تابلو فرش ایرانی را دقیقاً به همان روشی میبافند که فرشهای ایرانی در طول 2500 سال گذشته بافته شده است، بنابراین با توجه به این واقعیت، هیچ تفاوتی در کیفیت وجود ندارد. اما ظرافت و تراکم، اصلی‌ترین تفاوت این تابلو فرش‌ها با فرشهای معمولی است. تابلو فرش‌ها به این دلیل دارای جلوه‌های زیبایی بصری هستند که با نهایت دقت و ظرافت بافته می‌شوند و بنابراین، جزییات طراحی در این تصاویر به‌خوبی نمایان است. در گذشته تابلو فرشهای نفیس را به‌صورت دستباف و با ابریشم می‌بافتند که بسیار ظریف و گران‌قیمت بود. هرچند هنوز هم تابلو فرشهای ابریشمی و پشمی-گل ابریشمی دستباف به دست هنرمندان بافته می‌شود، اما امروزه نخ‌های مصنوعی و شیوه‌های ماشینی جایگزین الیاف گران و تابلو فرشهای دستباف شده که تا حد زیادی سبب کاهش قیمت تمام شده بافت این تابلوها می‌شود. امروزه نخ‌های ابریشم مصنوعی، نخ پنبه و نخ اکریلیک جایگزین مناسبی برای الیاف طبیعی گران‌قیمت همچون ابریشم طبیعی و پشم با کیفیت هستند.
نقش و نگارهای تابلو فرش ایرانی از گذشته تاکنون
یک تابلو فرش ایرانی را می‌توان این‌گونه توصیف کرد که در واقع بیننده شاهد نمایشی چشمگیر و زنده از یک صحنه گرافیکی از گروهی از مردم، یک منظره طبیعی، حیوان‌های زیبا یا یک تصویر خیال‌انگیز و رؤیایی با تلفیق رنگ‌های شفاف و درخشنده است. تابلو فرشهای ایرانی در ابتدا با به تصویر کشیدن افسانه‌ها یا آداب‌ورسوم تاریخی ایرانیان خلق و متولد شد، اما به‌مرور مناظر زیبا، سبدهای پر از گل، شمایل شخصیت‌های مهم تاریخی و اسطوره‌ها و سرانجام مینیاتورهای ایرانی نیز به این عرصه ورود کردند تا بتوانند تکمیل کننده این هنر زیبا باشند.
خلق زیبایی در تابلو فرش ایرانی در واقع، وجه دیگری از هنر نقاشی است که در آن به جای بوم و رنگ از تاروپود و الیاف استفاده می‌شود. در مقایسه با نقاشی‌ها، تابلو فرش‌ها شاهکارهای هنری هستند، زیرا تمام جزئیات به جای رنگ‌آمیزی با قلم، با دست بافته و گره می‌خورد. در واقع تابلو فرشهای ایرانی زینت دهنده دیوارهای سرد و بی‌روح در منازل و سالن‌های عمومی هستند که با نصب هر یک از نقش‌های تابلو فرشهای ایرانی جلوه‌ای از روح و سرزندگی به محیط دمیده می‌شود. تابلو فرشهای ایرانی می‌توانند تکمیل کننده پازل دکوراسیون‌های کلاسیک در سالن‌های سنتی باشند و یا پاششی از رنگ‌های شاداب و درخشنده بر طراحی‌های مدرن و خنثی باشند.
تابلو فرش ایرانی در گذر زمان
مفاهیم و طراحی‌های فرشهای ایرانی طی 25 سال گذشته به آرامی تغییر کرده است. برخی از فرشهای قدیمی مربوط به قرن 19 و 20 نشان می‌دهد که طرح‌های استفاده شده در تابلو فرش‌ها ترسیم صحنه‌هایی همچون دشت شکار و همچنین صحنه‌های زیبا از ایران باستان است که پادشاه و همسرش را نشان می‌دهد. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال 1357، صنعت تابلو فرش شروع به تغییر و رشدی سریع کرد و بسیاری از الگوهای اصیل که در ایران معروف بودند به بسیاری از کشورها صادر شدند که البته این مسئله سبب شد کشورهای وارد کننده این هنر اصیل ایرانی شروع به تولید محصولات مشابه، با کیفیت بسیار پایین‌تر کنند. متأسفانه در حال حاضر، کشورهایی همچون چین، ترکیه، افغانستان، هند و … فرشهای کپی کرده خود را به نام فرشهای ایرانی در بازارهای جهانی می‌فروشند. هرچند که در میان این آثار بی‌کیفیت خارجی، همچنان کیفیت فرش ایرانی پیشتاز و بی‌رقیب است اما این مسئله صدمه بزرگی به صنعت فرش و فرش تصویری ایرانی وارد کرده است، زیرا سبب شده صادرات فرش ایرانی سال‌به‌سال کاهش یابد. بااین‌حال، امروزه همچنان گران‌قیمت‌ترین و ظریف‌ترین آثار تابلو فرشهای موجود در بازار جهانی متعلق به کشور ایران است.
جایگاه تابلو فرش ایرانی در ایام معاصر
در حال حاضر، روند جدیدی به‌عنوان بخشی از فرهنگ فرش ایرانی به آرامی شکل گرفته است که طی آن جهانیان به این نتیجه رسیده‌اند ایرانیان بهترین قالیباف و قدیمی‌ترین تولیدکنندگان فرش شناخته شده در جهان و جامعه مدرن هستند، چراکه بعد از قرن‌ها خلق فرشهای نفیس بزرگ توانستند بار دیگر محصول جدید دیگری با ابعاد کوچک‌تر و البته زیباتر و جذاب‌تر با نام تابلو فرش را به جهانیان عرضه کنند که در حال حاضر از معروف‌ترین، شناخته شده ترین و نادرترین آثار هنری در سراسر جهان است. آنچه مشخص است این است که اکنون این عصر جدید در صنعت فرش ایرانی سبب زنده شدن بار دیگر اصالت باستانی فرش ایرانی شده است. هم‌اکنون، صنعت فرش تصویری در ایران به‌عنوان یک صنعت بی‌رقیب در سراسر جهان با سرعت هرچه‌تمام‌تر به‌پیش می‌رود و هر روز با خلق ابداعات جدید در این عرصه فاصله خود را با رقیبان پوشالی خود بیش‌ازپیش افزایش می‌دهد.
منبع: Rugs Place / Tableau Rug
بدون دیدگاه